Buitenaards leven: Waarom we geen intelligente beschavingen vinden

 Waarom hebben we geen intelligente buitenaardse beschavingen gevonden? Een ‘universele technologische limiet’ biedt een mogelijke verklaring.

Buitenaards leven blijft onvindbaar. Ontdek de theorieën over technologische grenzen en het Fermi-paradox.

De mensheid stelt zich al eeuwen de vraag: Waarom vinden we geen teken van intelligent buitenaards leven in het universum? Ondanks duizenden sterrenstelsels en bewoonbare planeten blijft het heelal stil. Hoe is het mogelijk dat wij, op een enkele planeet, doorbreken in technologie en wetenschap, terwijl we nergens bewijs vinden van anderen die hetzelfde pad bewandeld zouden hebben?

Buitenaards leven:-

In minder dan een eeuw ontwikkelde de mensheid technologie van de eerste vliegtuigvluchten tot de maanlanding. We gingen van niets naar alles: van simpele computers tot smartphones die toegang geven tot een gigantische hoeveelheid informatie. Het succes van onze technologie schept verwachtingen – als wij dit kunnen, dan moeten intelligente wezens elders in het heelal toch ook zulke ontwikkelingen doormaken? Het probleem is dat we niets horen, niets zien, en geen tekenen van leven ontdekken. De paradox tussen de reikwijdte van ons universum en de stilte die we ervaren, wordt de Fermi-paradox genoemd, vernoemd naar fysicus Enrico Fermi. De vraag blijft hangen: Waar is iedereen?

Misschien ligt het antwoord in een concept dat onlangs werd voorgesteld: de universele limiet aan technologische ontwikkeling (ULTD). Antonio Gelis-Filho, een onderzoeker van de Getúlio Vargas Foundation in Brazilië, introduceerde deze theorie in een publicatie in Futures. Hij stelt dat elke intelligente beschaving op een bepaald punt tegen een grens aanloopt. Deze grens beperkt hun technologische expansie tot binnen hun eigen zonnestelsel. Volgens Gelis-Filho bestaat er geen, heeft nooit bestaan, en zal nooit een interstellaire beschaving bestaan. Zijn redenering is gebaseerd op de opkomst en val van menselijke beschavingen, hun afhankelijkheid van enorme hoeveelheden energie, en de kosten die gepaard gaan met wetenschappelijke experimenten.

Zijn technologische mogelijkheden eindeloos?

Ons geloof dat technologie onbegrensd is, heeft vooral wortels in de moderne vooruitgang die wij zelf hebben gemaakt. Maar wat als er, net zoals bij onszelf, voor andere beschavingen grenzen bestaan? Projecten zoals de Large Hadron Collider (kosten: $4,75 miljard om te bouwen en $286 miljoen per jaar voor onderhoud) en het International Space Station (kost jaarlijks $3 miljard) tonen aan dat wetenschap een prijs heeft. Grootschalige projecten die ons begrip van de realiteit vergroten, worden steeds duurder. Als we technologisch verder willen, moeten we steeds grotere hoeveelheden middelen en energie investeren.

De kosten zijn hoog, en de opbrengsten worden minder zeker.

Gelis-Filho wijst erop dat de grote doorbraken die de basis vormen van onze moderne technologie – zoals relativiteitstheorie en kwantummechanica – inmiddels bijna een eeuw oud zijn. De ‘laaghangende vruchten’ zijn geplukt; de fundamentele ontdekkingen worden steeds zeldzamer. Hij benadrukt dat wetenschappelijke vooruitgang niet alleen afhangt van briljante ideeën, maar ook van de middelen om deze uit te testen. Mogelijk hebben beschavingen elders in het heelal zich geconfronteerd gezien met deze grenzen. Om wetenschappelijke kennis te vergroten, zou een beschaving gigantische projecten moeten financieren en bouwen, zoals een deeltjesversneller zo groot als een sterrenstelsel. Maar hoe ver kun je gaan voordat het onhaalbaar wordt?

Complexiteit leidt tot instabiliteit
Een andere theorie die Gelis-Filho onderbouwt, is dat beschavingen ten onder kunnen gaan door complexiteit. Net als bij de Romeinse beschaving zijn er grenzen aan groei. Archeoloog Joseph Tainter bestudeerde het fenomeen van complexe samenlevingen die instorten door afnemende opbrengsten van complexiteit. Hoe meer lagen een samenleving heeft, hoe kwetsbaarder ze wordt voor verstoringen. In een samenleving van jagers-verzamelaars zijn er weinig rollen. Maar naarmate samenlevingen groeien, wordt een complexe structuur van rollen en afhankelijkheden gevormd. Elke extra laag vraagt om onderhoud, infrastructuur en energie. Complexe beschavingen kunnen omvallen wanneer hun structuren niet langer zichzelf in stand houden, zelfs als ze wetenschappelijk ver gevorderd zijn.

Volgens Gelis-Filho is dit een reëel scenario voor andere intelligente beschavingen: hun technologische complexiteit groeit, maar op een gegeven moment is de investering in groei te hoog om terug te verdienen. Het resultaat? Een beschaving kan simpelweg bezwijken onder haar eigen complexiteit voordat ze zelfs de kans heeft gehad om naar de sterren te reiken. Dit brengt de ULTD-hypothese dichter bij: intelligente soorten kunnen gedoemd zijn om binnen de grenzen van hun eigen zonnestelsel te blijven.

Botsen op de ‘onoverbrugbare kloof’

Gelis-Filho stelt dat beschavingen uiteindelijk een ‘onoverbrugbare kloof’ tegenkomen. Zelfs als een beschaving besluit om kolossale hoeveelheden middelen in wetenschap te investeren, zal ze ontdekken dat elke stap exponentieel meer energie vraagt. De natuurwetten zijn universeel en gelden overal in de kosmos. De ULTD-hypothese houdt in dat alle beschavingen uiteindelijk deze grens bereiken, of ze nu op aarde of elders zijn. Op dat punt kan geen technologie de kloof overbruggen, en verdere ontwikkeling stokt.

Kosmische boodschappen in een fles?

Hoewel deze theorie weinig ruimte laat voor interstellaire communicatie, sluit Gelis-Filho niet uit dat we signalen zouden kunnen ontvangen van beschavingen die ooit bestonden. Denk aan ruimtesondes die in de oneindigheid van het universum zwerven, zoals onze eigen Voyager 1, die tienduizenden jaren ongestoord zal rondvliegen. Soms ontvangt de aarde signalen die op een ‘kosmisch flesbericht’ lijken, zoals het Wow!-signaal in de jaren ’70, dat velen deed speculeren over buitenaardse oorsprong.

Dergelijke signalen zijn mogelijk de enige sporen die we ooit van andere buitenaardse beschavingen ontvangen. Zoals een gestrande matroos die een fles met een brief de zee op stuurt, hopen die beschavingen misschien dat iemand het oppikt, al is de kans klein. Gelis-Filho benadrukt dat, zelfs als we niet zoeken naar actieve beschavingen, we sporen van oude technologie kunnen vinden. Dergelijke relicten zouden sporen zijn van beschavingen die net als wij de grens van technologie bereikten en vastliepen.

De stille, grimmige realiteit van de ULTD-hypothese
De ULTD-hypothese biedt ons een nuchtere verklaring voor de stilte die we ervaren. Misschien zijn we wel helemaal alleen, niet omdat er geen leven bestaat, maar omdat elke soort op dezelfde barrières stuit. De evolutie van complexe technologie en samenlevingen wordt beperkt door universele wetten en economische kosten. Een buitenaards beschaving, hoe briljant ook, storten mogelijk in door hun complexiteit of kiezen ervoor hun middelen elders in te zetten.

Buitenaards leven zou welkom wezen om hier de troep op te ruimen.

De implicaties zijn diepgaand: als deze hypothese klopt, is onze eigen ontwikkeling niet vanzelfsprekend. De mensheid zou dezelfde keuzes kunnen maken: doorgaan met wetenschappelijke doorbraken of kiezen voor overleving binnen de grenzen van de aarde. Tot we onweerlegbaar bewijs van buitenaards leven vinden, blijft de ULTD-hypothese een plausibele verklaring voor het onverklaarbare zwijgen van het heelal.

Lees Buitenaards: UFO doet Rotterdam aan.