Het verval van journalistieke toetsing
Nederland bevindt zich in een surrealistische realiteit. Terwijl de straten en buurten van steden steeds gevaarlijker worden, tonen de mainstream media een bijna theatrale onverschilligheid. Geweld op kermissen, aanvallen op vrouwen en homo’s, plofkraken, en jongeren die geronseld worden door de drugsmaffia: het zijn geen incidenten meer, maar patronen. En toch blijven mediakanalen zoals de Volkskrant, NPO en RTL dit presenteren alsof het slechts symptomen zijn van een ‘onderbuikgevoel’.
“Emeritus hoogleraar Ido Weijers wordt geciteerd, maar mist contact met praktijk. Media bagatelliseren geweld en terreur in Nederland.
Emeritus hoogleraar Ido Weijers wordt vaak als autoriteit ingeschakeld om deze trends te duiden. (hier) Zijn analyses worden herhaaldelijk geciteerd, maar missen volgens critici de aansluiting bij de praktijk. Titels en academische status zijn belangrijker geworden dan observatie van de werkelijkheid. Zijn carrière illustreert hoe academici en journalisten elkaar bevestigen, los van wat burgers daadwerkelijk ervaren.
Misschien is het tijd dat sommige hoogleraren niet alleen theorielessen geven of analyses publiceren, maar ook eens een week doorbrengen in de wijken waar hun theorieën falen. Alleen zo kan men begrijpen wat burgers dagelijks meemaken. Maar ja, wat verwacht je van een mediacultuur die haar columnisten selecteert op morele toon in plaats van op werkelijk inzicht?
De Volkskrant: Libelle onder de kranten
De Volkskrant, ooit een pijler van onderzoekend journalistiek werk, is inmiddels verworden tot een Libelle van de politiek. Columns en analyses behandelen lezers als leerlingen; de werkelijkheid wordt niet onderzocht, maar geïnterpreteerd volgens een ideologische bril. Kritische stemmen worden genegeerd of afgedaan als ‘onderbuikgevoel’.
Dit mechanisme versterkt het gevoel dat Nederland en zijn media het contact met de realiteit verloren hebben. Burgers ervaren terreur op straat, terwijl de krant het ‘complexe sociale vraagstuk’ noemt. Wat ooit verontrustend was, wordt genormaliseerd. Waar de burger angst voelt, ziet de media context; waar burgers terreur ervaren, ziet men incidenten.
Terreur in buurten en het falen van handhaving
In 2023 werden 6.800 incidenten geregistreerd waarbij de verdachte woonachtig was op een COA‑ of noodopvanglocatie, een stijging van 14 % ten opzichte van 2022. Het merendeel van deze registraties betrof vermögensdelicten, zoals diefstal en inbraak, terwijl geweldsmisdrijven ongeveer 12 % van de meldingen uitmaakten. Jongvolwassen mannen waren hierbij het meest vertegenwoordigd (WODC).
Hoewel sommige media en opinies suggereren dat jongeren worden geronseld door criminele netwerken en dat plofkraken frequent voorkomen, is daar geen volledige, openbare statistische onderbouwing voor. Wel blijkt uit verschillende rapporten dat bepaalde stedelijke gebieden te maken hebben met toenemende complexiteit in handhaving en toezicht (Eerste Kamer).
Deze cijfers tonen aan dat de situatie serieus is.
Ondanks deze harde cijfers blijven media en politiek doen alsof er niets aan de hand is. D66 en GroenLinks spreken over ‘lokale incidenten’ of ‘sociaal-maatschappelijke oorzaken’, terwijl de realiteit dagelijks op straat zichtbaar is. De kloof tussen beleidsmakers en burgers groeit.
Het misbruik van experts
Emeritus hoogleraar Ido Weijers is slechts één voorbeeld van een trend: academici worden ingezet om maatschappelijke problemen te duiden, maar missen vaak het contact met de praktijk. Hun analyses versterken een ideologisch narratief, en legitimiteit wordt ontleend aan titels en statussen in plaats van bewijs.
De media gebruiken deze experts om gevoelige onderwerpen te neutraliseren. Het effect: burgers krijgen geen objectieve informatie, maar een zorgvuldig gekaderd beeld dat paniek en kritiek onderdrukt. Het debat verwordt tot een ethische discussie over woordkeuze, terwijl feiten ondergesneeuwd raken.
Europa als spiegel
Nederland is niet uniek. In Engeland en Wales vonden het afgelopen jaar 50.000 mesaanvallen plaats, in Duitsland 29.000. Bijna 80 per dag. Dit zijn geen incidenten, maar systematische patronen van geweld die op een realistische manier moeten worden geanalyseerd.
In plaats daarvan blijven media in heel Europa patronen minimaliseren of verzachten. Het probleem wordt geabstraheerd tot jeugdcriminaliteit of sociaal-economische oorzaken, en structurele oplossingen blijven uit. Nederland volgt op dezelfde weg: normalisering van geweld en ontkenning van urgentie.
Het gevecht om perceptie en macht
Er woedt een onzichtbare strijd in Nederland: de strijd om de perceptie van de werkelijkheid. Links heeft deze slag voorlopig gewonnen, door controle over de belangrijkste mediakanalen. Wie bepaalt wat nieuws is, bepaalt ook wat waar is. Het resultaat is een samenleving waarin burgers en beleidsmakers een verschillend beeld hebben van dezelfde realiteit.
De burger ziet terreur, de krant ziet context; de burger voelt angst, de media noemen het incidenten. Dit maakt het moeilijk om publieke opinie en beleid in lijn te brengen met de werkelijkheid.
Normalisering van geweld
Wat ooit uitzonderlijk was, wordt nu routine. Straatterreur, plofkraken, groepsgeweld en bedreigingen worden geaccepteerd als onderdeel van het sociale landschap. Politici en media presenteren zelfs het onacceptabele als normaal. Woorden als ‘jeugdprobleem’ en ‘sociaal-economische oorzaak’ vervangen duidelijke termen als criminaliteit of terreur.
Burgers wennen aan de dreiging, terwijl media en politiek deze ontkennen of verklaren vanuit ideologie. Het gevolg is een samenleving die steeds minder weerstand biedt tegen geweld.
Conclusie: tijd voor gezond verstand
Nederland heeft niet meer wetten nodig, maar moed om te benoemen wat iedereen ziet. De moed om cijfers boven sentiment te plaatsen. De moed om media en academici te eisen die verslag doen van de werkelijkheid in plaats van hun ideologie.
Emeritus hoogleraar Ido Weijers illustreert de kloof tussen academische theorie en praktijk. Zijn werk wordt gebruikt om een ideologische agenda te legitimeren, terwijl burgers dagelijks geconfronteerd worden met terreur.
Het gezonde verstand moet terug, niet als slogan, maar als maatschappelijke noodzaak. Een samenleving die weigert de realiteit onder ogen te zien, creëert zijn eigen instabiliteit en onzekerheid.
Klikbare bronnen en links
-
Volg ons op Twitter
-
Volg ons op Bluesky
-
Luister naar opiniestukken via Florida Radio Rotterdam